فست فشن یا مد سریع یک پدیده نسبتا جدید در صنعت مد است که آسیبهای بسیاری، به کره زمین وارد میکند. این پدیده با استثمار کارگران، آسیب به حیوانات و آلوده کردن کره زمین همراه است. به شما پیشنهاد میکنیم اگر تا به حال با این موضوع آشنا نبودهاید، پس از خواندن این مقاله از فست فشن و برندهای این صنعت دوری کنید.
واقعیت غمانگیز فست فشن
چندین سال پیش روند خرید لباس به این صورت بود که با تغییر فصلها، در صورت نیاز یا هر از گاهی به سراغ فروشگاههای خرید لباس میرفتیم. اما حدود ۲۰ سال پیش، همه چیز تغییر کرد؛ لباسها ارزان شد و خرید لباس به یک سرگرمی تبدیل شد. با ظهور فست فشن در صنعت مد، مردم عادی توانستند مانند افراد مشهور لباس موردعلاقه خود را بپوشند یا از جدیدترین ترندها پیروی کنند.
در سال ۲۰۱۳، زمانی که مجتمع تولید پوشاک رانا پلازا در بنگلادش فرو ریخت و بیش از ۱۰۰۰ کارگر جان خود را از دست داد، واقعیتی بر مردم جهان روشن شد. در آن زمان بود که مصرفکنندگان شروع کردند به زیر سوال بردن فست فشن و در مورد هزینه واقعی تیشرتهای ۵ دلاری فکر کردند. بله در این مقاله ما به جنبه تاریک فست فشن میپردازیم که چگونه صنعت مد را به این نقطه رساند و چطور میتوانیم آن را تغییر دهیم.
فست فشن چیست؟
فست فشن به عنوان لباسهای ارزان و مد روز تعریف میشود که از کت واک یا سلبریتیها الگوبرداری میشود. این لباسها به سرعت وارد فروشگاههای خیابانی میشود و با سرعتی باورنکردنی موردتقاضای مصرفکنندهها قرار میگیرد. فعالیت این فروشگاهها به این صورت است که جدیدترین سبکهای موجود در بازار را در سریعترین زمان ممکن به دست آورید. البته این لباسها از کیفیت پایین برخوردارند و بعد از چند بار پوشیدن یا خراب میشوند یا از مد میافتند. این اتفاق، بخش کلیدی سیستم سمی تولید و مصرف بیش از حد را رواج میدهد که مد، به یکی از بزرگترین آلایندههای جهان تبدیل شده است.
سبک مینیمالیسم یعنی چه؟ و چگونه کمد لباس مینیمال داشته باشیم؟
فست فشن چگونه اتفاق افتاد؟
برای اینکه درک کنید فست فشن چقدر سریع اتفاق افتاد، باید کمی به عقب برگردیم و تاریخچه مد را بررسی کنیم. قبل از ۱۸۰۰ میلادی، مد روندی کند و معمولی داشت. دلیل این اتفاق این بود که باید چرم یا پشم تهیه میشد تا به تولید لباس برسد. اما انقلاب صنعتی، فناوری جدیدی مانند چرخ خیاطی را معرفی کرد و تولید لباس آسانتر، سریعتر و ارزانتر شد. در نتیجه مغازههای خیاطی برای پاسخگویی به طبقات متوسط جامعه به وجود آمدند.
اولین فاجعه در فست فشن
بسیاری از این مغازههای خیاطی، از کارگران با حقوق کم یا کارگران خانگی استفاده میکردند. تا اینکه در سال ۱۹۱۱، اولین فاجعه مربوط به کارخانه پوشاک رخ داد و کارخانه Triangle Shirtwaist به دلیل مسائل ایمنی در نیویورک آتش گرفت. این آتشسوزی جان ۱۴۶ کارگر را گرفت که بسیاری از آنها، زنان جوان مهاجر بودند.
اوج فست فشن در مد
در دهههای ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰، جوانان به دنبال ایجاد گرایشهای جدید بودند و لباس، به بیان شخصیت آنها کمک میکرد. اواخر دهه ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰، فست فشن به اوج خود رسید. کم کم خرید آنلاین شروع شد و خردهفروشهای فست فشن مانند ZARA، H&M و TopShop فروشگاههای اصلی خیابان مد بودند. روند فعالیت این برندها به این صورت بود که از خانههای مد برتر، عناصر طراحی را میگرفتند و آنها را به تولید سریع و ارزان میرساندند.
اما چرا فست فشن مضر است و باید آن را متوقف کنیم؟
آلوده کردن سیاره زمین
تاثیر فست فشن بر روی سیاره زمین بسیار ترسناک بوده است. برای کاهش هزینهها و سرعت بخشیدن به زمان تولید، فشارهایی بر نیروی انسانی وارد شده و در کنار آن، تخریبهای جبرانناپذیری بر محیط زیست وارد شده است. یکی از بزرگترین تاثیرات منفی فست فشن، استفاده از رنگهای نساجی ارزان و سمی است. این کار، صنعت مد را به یکی از بزرگترین آلودهکنندههای آب پاک در سراسر جهان تبدیل کرده است. به همین دلیل است که صلح سبز، سالهای طولانی از طریق کمپینهای سمزدایی، برندها را برای حذف مواد شیمیایی خطرناک از زنجیره تامین تحت فشار قرار داده است.
سرعت در تولید پوشاک به این معنی است که مصرفکننده لباسهای بیشتری دور میریزد و باعث زیاد شدن زبالههای نساجی میشود. براساس آمار به دست آمده، تنها در استرالیا سالانه بیش از ۵۰۰ کیلو لباس در محل دفن زبالهها دفن میشود.
پارچههای پلاستیکی
یکی از عواملی که باعث رشد فست فشن و نابودی کره زمین است، منسوجات ارزان است و پلیاستر محبوبترین پارچه در این صنعت است. این پارچه از سوختهای فسیلی مشتق میشود و باعث گرمایش جهانی است. همچنین میکروالیافی را از بین میبرد که در هنگام شستن، سطح پلاستیک را در اقیانوسها افزایش میدهد.
پارچههای پنبهای
اما فقط پلیاستر و منسوجات پلاستیکی باعث این اتفاق نیستند و پارچههای طبیعی در مقیاس بالای فست فشن میتواند مشکلساز باشد. در کشورهای در حال توسعهای که پنبه کشت میکنند آب و آفتکش در مقادیر بالا مصرف میشود. این اتفاق منجر به خطرات خشکسالی و از بین رفتن آبهای زیرزمینی و رقابت برای به دست آوردن منابع در بین شرکتها میشود.
چرم
تولید چرم نیز یکی از عواملی است که بر محیط زیست اثر سوء میگذارد. به طور کلی به ازای هر ۹۰۰ کیلوگرم پوست حیوان دباغی شده، حدود ۳۰۰ کیلوگرم مواد شیمایی به طبیعت اضافه میشود.
استثمار کارگران
متاسفانه در این صنعت علاوه بر آسیبهای زیست محیطی، هزینه انسانی نیز وجود دارد. فست فشن نوعی استثمار است بر کارگران پوشاک، که در محیطهای خطرناک با دستمزدهای پایین و بدون در نظر گرفتن حقوق اساسی بشریت کار میکنند. در ادامه زنجیره تامین و استثمار کارگران، ممکن است کشاورزان با مواد شیمیایی سمی و اقداماتی وحشیانه کار کنند که اثرات مخربی بر سلامت جسمی و روانی آنها خواهد داشت.
آسیب رساندن به حیوانات
امکان ندارد زمانی که به زمین و انسان آسیب وارد میشود، حیوانی جان سالم به در ببرد. در صنعت فست فشن، حیوانات نیز مورد آسیب واقع میشوند. رنگهای سمی و میکروالیافهای آزاد شده در آبها، به طور یکسان به جانوران خشکی و آب از طریق زنجیره غذایی آسیب وارد میکند. همچنین زمانی که از محصولات حیوانی مانند چرم، خز و پشم به طور مستقیم در مد استفاده میشود، رفاه حیوانات به خط میافتد.
به عنوان مثال، بارها رسواییها نشان داده است که از خز واقعی برخی حیوانات مانند سگ و گربه به جای خز مصنوعی استفاده شده و در اختیار خریداران ناآگاه قرار گرفته است. اما حقیقت این است که به قدری تولید خز واقعی در مزارع خز و در شرایط وحشتناک در حال تولید و فروش است، که از خز مصنوعی ارزانتر است.
ایجاد حس مصرف در مصرفکنندگان
فست فشن باعث شده تا مصرفکنندگان تاریخ انقضای کمی برای لباسها داشته باشند و با تغییر ترندها، به دنبال لباسهای جدید در فروشگاههای آنها باشند. همچنین این صنعت، باعث شده تا مصرفکنندگان نیاز به خرید بیشتر داشته باشند تا احساس نیاز مداوم و نارضایتی را احساس کنند. صنعت فست فشن به دلیل مالکیت معنوی نیز مورد انتقاد قرار گرفته است. طراحان بسیاری مدعی هستند که خردهفروشان به طور غیرقانونی، طراحهای آنها را به صورت انبوه تولید میکنند.
کمد کپسولی چیست؟ + مراحل راه اندازی کمد کپسولی
بزرگ ترین برندهای فست فشن
بسیاری از خردهفروشهای قدیمی، امروز جزو بزرگترین برندهای فست فشن محسوب میشوند. درباره برندهایی مانند Zara و H&M که در دهه ۱۹۵۰ به عنوان فروشگاههای کوچک در اروپا راهاندازی شدهاند صحبت میکنیم. البته H&M قدیمیترین غول در صنعت فست فشن است که در سال ۱۹۴۷ با نام هنس در سوئد افتتاح شد. در سال ۱۹۷۶ این فروشگاه در لندن شعبهای افتتاح کرد و مدتی بعد در سال ۲۰۰۰ به ایالت متحده رسید.
پس از H&M، برند ZARA بود که اولین فروشگاه خود را در شمال اسپانیا و در سال ۱۹۷۵ افتتاح کرد. زمانی که زارا در ابتدای دهه ۱۹۹۰ در نیویورک شعبهای افتتاح کرد، مردم برای اولین بار با اصطلاح “فست فشن” آشنا شدند. این موضوع توسط نیویورک تایمز عنوان شد و اعلام کرد تنها ۱۵ روز مراحل طراحی تا فروش یک لباس زمان میبرد.
دیگر برندهایی که در صنعت فست فشن فعالیت میکنند شامل UNIQLO، GAP، Primark و TopShop هستند. در حالی که زمانی این برندها به عنوان برندهای کاملا ارزان شناخته میشدند، اکنون جایگزینهای ارزانتر و سریعتری دارند. برندهایی که سوپر فست فشن هستند شامل SHEIN، Missguided، Forever 21، Zaful، Boohoo و Fashion Nova میشود.
پیام کمک کارگران برند SHEIN
اخیرا ویدیویی در تیک تاک و اینستاگرام با مضمون درخواست “کمک” از طرف کارگران برند Shein منتشر شده است. در این ویدیو شخصی پس از دریافت لباسهایی که از این برند سفارش داده بود، متوجه پیام “کمک” در قسمت اتیکت لباس میشود. این ویدیو ویروسی به سرعت در شبکههای اجتماعی منتشر شده و پاسخ کارخانه را به همراه داشته است.
این برند اولین بار در سال ۲۰۰۸ در گوانگژو تاسیس شد و به سرعت به یکی از موفقترین خردهفروشان فست فشن تبدیل شد. اما این برند، بارها با واکنشهای منفی کاربران اینترنت درباره رفتار استثمارگر با کارگرانش را دریافت کرد. به همین دلیل با به اشتراک گذاشتن ویدیویی در تیک تاک، پیامهای کمک از طرف کارگرانش بر روی راهنمای شستشوی لباس را تکذیب کرد.
همچنین مدعی شد که عبارتهای “به کمک شما نیاز دارم” شوخی کوچکی از طرف لباسها با مصرف کنندگان است تا شستشوی بهتری داشته باشند!
با فست فشن چه باید کرد؟
مصرف کنندگان و افراد معروف بسیاری فست فشن را پیشنهاد میکنند و طرفدار آن هستند؛ اما در مقابل آنها، سلبریتیهایی را داریم که مد پایدار را پیشنهاد میکنند. به هر حال این انتخاب مصرف کننده است که تمایل دارد از ترندهای روز دنیا پیروی کند یا تمایل دارد تا از محیط زیست، حیوانات وکارگران این صنعت حمایت کند.
اصلیترین مشکل که در صنعت فست فشن با آن روبرو هستیم، سرعت بسیار بالای تولید است که فشار زیادی به مردم و محیط زیست وارد میکند. حتی بازیافت و فروشگاههای لباس سازگار با محیط زیست هم برای مقابله با فرهنگ مصرفگرایی و فشار بر منابع طبیعی کافی نیست. کل سیستم درباره فست فشن باید تغییر کند و آن به کمک مصرفکنندگان صورت میگیرد.
آیا فست فشن در حال سقوط است؟
صنعت مد در حال تغییر است و سالگرد فروپاشی رانا پلازا، اکنون به عنوان هفته انقلاب مد شناخته میشود. زمانی که مردم در سراسر جهان، سوالاتی درباره “چه کسی لباسهای من را ساخته است؟” و “چه موادی در لباس من به کار رفته است؟” را عنوان کردند. آنها معتقد بودند که لباسی که استثمار کارگران، نابودی سیاره و آزار حیوانات را به همراه داشته باشد را نمیخواهند.
به نظر میرسد که نسل امروز، برای مصرفگرایی بیمعنا بیش از حد باهوش هستند و تولیدکنندگان را مجبور میکنند تا اخلاقیتر، فراگیرتر و لیبرالتر شوند.